Conditiebewaking - deel 1: de onderhoudstrategieën

Er zijn veel manieren waarmee je machines of zelfs complete systemen kunt bewaking. Met bewaking kun je vroegtijdig eventuele schade en mogelijke storingen opsporen. Maar bewaking - vaak ook conditiebewaking genoemd -  is echter niet altijd economisch zinvol voor elke machine of systeem.

In deze serie van 4 blogs, met dank aan Schaeffler, geven wij je een overzicht van de onderhoudsopties en -methodes waaruit je kunt kiezen. Ook lees je hoe je een conditiebewakingssysteem kunt opzetten. Dit doen we met een voorbeeld over trillingsconditiebewaking. Daarnaast hebben wij ook tips, rekenvoorbeelden, checklists en voorbeelden uit de praktijk.

In dit eerste deel gaan we in op de verschillende onderhoudsstrategieën.

Storingsafhankelijk onderhoud (SAO)

Storingsafhankelijk onderhoud is een reactieve manier van onderhoud en is daarmee een passieve onderhoudsstrategie. Bij deze vorm van onderhoud ga je een onderdeel van een machine pas repareren of vervangen als deze kapot is gegaan en dit tot een storing leidt. Het probleem bij deze aanpak is dat je vooraf het onderhoud niet kunt inschatten. Je weet namelijk nooit hoe ernstig de schade is en hoeveel tijd er nodig is om dit te repareren. Het voordeel van deze methode is dat er geen kosten zijn tijdens de periode waarbij SAO niet nodig is.

Wist je dat…

De eigenlijke levensduur van machines en machineonderdelen vaak korter is dan de nominale levensduur? De meest voorkomende oorzaken die kunnen leiden tot onverwachte storingen en productieonderbrekingen zijn: onbalans en de verkeerde uitlijning (60%), lagerschade (20%) en andere factoren zoals structurele problemen, montageproblemen en resonantie (20%). Met conditiebewaking kun je deze ongewenste productieonderbrekingen aanzienlijk verminderen.

Wat belangrijk is… 

De waarde van de machine of van het systeem is niet het belangrijkste. Hoe belangrijk zijn de onderdelen? En hoe worden deze gebruikt? Dat zijn belangrijke vragen. De onderstaande voorbeelden maken dit duidelijk.

Voorbeeld 1
Een pomp kost € 5.000,-. Meerdere keren per jaar valt deze pomp ongewenst uit. Maar de pomp is niet noodzakelijk voor de productie en kan zelfs even niet nodig zijn. In dit geval is directe reparatie niet nodig en/of is het onderdeel gemakkelijk te vervangen. Conditiebewaking is hierbij niet nodig.

Voorbeeld 2
Een pomp kost € 5.000,- en gaat twee keer per jaar ongepland kapot. Deze pomp is wel van belang voor de productie. Als hij stuk gaat ontstaat er een onderbreking van de productie. De kosten voor deze stilstand zijn echter veel hoger dan de kosten voor het vervangen van de pomp. Zit de pomp op een lastige plek en is snel vervangen daarom lastig? Of moet het onderhoud vooraf gepland worden? Dan is conditiebewaking wél aan te raden.

Preventief onderhoud

In het geval van preventief onderhoud ga je ervan uit dat de machine of het systeem wel bepaalde onderhoudsmomenten nodig heeft. Deze vooraf aangegeven onderhoudsmomenten zijn gebaseerd op de levensduur van de machine en eerdere ervaringen met (soort)gelijke machines/systemen.

Aangezien deze onderhoudsmomenten vast staan, kun je deze op een gerichte manier inzetten voor bestaande productieactiviteiten of voor het plannen van onderhoud. Deze momenten hoeven echter niet samen te vallen met de werkelijke staat van de machine. Daardoor is het mogelijk dat je het onderhoud te vroeg uitvoert, waardoor je eigenlijk onnodig gebruik maakt van de onderhoudsmiddelen.
 

Onderhoud strategieën voor preventief onderhoud

Preventief onderhoud wordt vaak voorgeschreven vanwege garantiebepalingen, zoals die vastgesteld zijn in het onderhoudsplan. Als de garantie vervalt kun je een andere onderhoudsstrategie overwegen. In veel gevallen wordt er dan gekozen om toestandsafhankelijk onderhoud, of preventief onderhoud te toe te passen.
 

Conditiegestuurd onderhoud

Conditiegestuurd houdt in dat machines niet op basis van uitval of periodiek onderhoud worden onderhouden. Bij deze strategie wordt conditiebewaking gebruikt om onderhouds- en reparatiewerkzaamheden uit te voeren. Met conditiebewaking kijk je naar de actuele toestand van de machine of systeem.

Om de staat van de machine te bekijken zijn er verschillende methoden beschikbaar (hier lees je meer over in het tweede deel van deze blogserie). Deze kun je zowel stand-alone als in combinatie toepassen. De uitkomst van deze conditiemonitoring neem je mee in de onderhoudsplanning. Daarbij wordt rekening gehouden met verschillende variabelen.

Door conditiegestuurd onderhoud verlaag je de kans op kostbare productieonderbrekingen en bespaar je op deze manier veel kosten. Daarom is conditiegestuurd onderhoud dan ook goed te gebruiken voor essentiele onderdelen, machines en systemen waarbij nauwkeurigheid belangrijk is. Hoewel zo’n bewakingssysteem geld kost verdien je dit vaak al terug door het voorkomen van de eerste schade.
 

Voorspelbaar onderhoud

Voorspelbaar onderhoud wordt steeds belangrijker. Dit houdt in dat machines, apparaten of producten op het juiste moment onderhoud krijgen. Dus net voor het eind van de levensduur, voordat storingen optreden of onderdelen versleten zijn. Het resultaat is een verlaging van de onderhoudskosten en een veel lagere kans op een ongewenste productiestop.

Deze manier van onderhoud maakt gebruik van een analyse van de (voor)geschiedenis van de machines, speciale metingen om natuurlijke frequenties te bepalen, en verbeteringen aan de operationele voorwaarden door precisie balancering en uitlijning. Voorspelbaar onderhoud is geschikt voor systemen die belangrijk zijn voor de productie waarbij zeer nauwkeurige processen plaatsvinden. Voorspelbaar onderhoud bouwt voort op de bevindingen van conditiegebaseerd onderhoud en optimaliseert de maatregelen en kosten.

(bron: Schaeffler)

Lees ook de andere delen:

Conditiebewaking - deel 2: de onderhoudsmethoden

Conditiebewaking - deel 3: hoe bouw ik een conditiebewakingssyteem op?

Conditiebewaking - deel 4: vragen aan de expert