Wat is het aandraaimoment van een bout?
Het aandraaimoment - of aanhaalmoment - is het moment (kracht x arm) waarmee je de bout mag aandraaien.
Door het aandraaien van een bout ontstaan spanningen in het materiaal van de bout en van de constructiedelen. Om te voorkomen dat deze spanningen leiden tot schade aan de schroefdraad en de te klemmen constructiedelen -of zelfs tot het breken van de bout- worden bouten met een vooraf bepaald aandraaimoment vastgedraaid.
Dit aandraaimoment wordt weergegeven in Newtonmeter (Nm). Stel dat je met een kracht (F) van 10 kg op het uiteinde van 1 meter lange (d) steeksleutel duwt, dan creëer je een moment (M) van 100 Nm (10kg = ongeveer 100 N). Maar aangezien dit in de praktijk niet mogelijk is gebruik je een momentsleutel om de bout gecontroleerd vast te draaien. Is de ingestelde waarde bereikt, dan hoor of voel je een klik.
Wrijving
Een belangrijk aspect is de wrijving. Een groot deel van het benodigde aandraaimoment is namelijk nodig om de wrijving van de schroefdraad en van de onderkant van de boutkop te overwinnen. Een klein deel wordt uiteindelijk voor de klemkracht gebruikt.
Een bout die voorzien is van een smeermiddel is met minder kracht aan te draaien en heeft dus ook een lager aandraaimoment nodig dan een bout zonder smeermiddel. Draai je hem toch met een hoger moment aan, dan kan de schroefdraad beschadigd raken (door de vloeigrens van de bout). De kans bestaat dat de benodigde klemkracht niet gehaald wordt en dat de boutverbinding zal falen. Andersom heeft dezelfde bout zonder smeermiddel -met een hoge wrijvingscoefficiënt- een hoger aandraaimoment nodig. Hieruit blijkt dat het heel belangrijk is dat je het wrijvingscoefficiënt weet. Weet je dit niet dan bestaat de kans dat de bout niet eens vast zit, of je beschadigt de schroefdraad.
Voor nieuwe en ongesmeerde bouten wordt vaak een wrijvingscoefficiënt van µ 0,14 gehanteerd.
Voorspankracht
De voorspanning is de klemkracht in Newton (N) die nodig is om de constructiedelen tegen elkaar aandrukt te houden zodat deze delen niet ten opzichte van elkaar kunnen bewegen. De voorspanning is o.a. afhankelijk van het aandraaimoment en het wrijvingscoëfficiënt van de bout.
Bij een te lage voorspanning kunnen de constructiedelen ten opzichte van elkaar bewegen waardoor de boutverbinding los kan komen en een te hoge voorspanning kan o.a. vervorming van de schroefdraad en constructiemateriaal tot gevolg hebben.
Richtwaarden met voorspankrachten en aandraaimomenten
(Bij grove/normale schroefdraad, wrijvingscoefficiënt µ 0,14)
| Metrisch | Voorspankracht in N | Aandraaimoment in Nm | ||||
| 8.8 | 10.9 | 12.9 | 8.8 | 10.9 | 12.9 | |
| M4 | 4.300 | 6.300 | 7.400 | 3,3 | 4,8 | 5,6 |
| M5 | 7.000 | 10.300 | 12.000 | 6,5 | 9,5 | 11,2 |
| M6 | 9.900 | 14.500 | 17.000 | 11,3 | 16,5 | 19,3 |
| M7 | 14.400 | 21.500 | 24.700 | 18,7 | 27,5 | 32,2 |
| M8 | 18.100 | 26.600 | 31.100 | 27,3 | 40,1 | 46,9 |
| M10 | 28.800 | 42.200 | 49.400 | 54 | 79 | 93 |
| M12 | 41.900 | 61.500 | 72.000 | 93 | 137 | 160 |
| M14 | 57.500 | 84.400 | 98.800 | 148 | 218 | 255 |
| M16 | 78.800 | 115.700 | 135.400 | 230 | 338 | 395 |
| M18 | 99.000 | 141.000 | 165.000 | 329 | 469 | 549 |
| M20 | 127.000 | 181.000 | 212.000 | 464 | 661 | 773 |
| M24 | 183.000 | 260.000 | 305.000 | 798 | 1136 | 1329 |
| M27 | 240.000 | 342.000 | 400.000 | 1176 | 1674 | 1959 |
| M30 | 292.000 | 416.000 | 487.000 | 1597 | 2274 | 2662 |
| M33 | 363.000 | 517.000 | 605.000 | 2161 | 3078 | 3601 |
| M36 | 417.000 | 608.000 | 711.000 | 2778 | 3957 | 4631 |
| M39 | 512.000 | 729.000 | 853.000 | 3597 | 5123 | 5994 |
(let op, scroll horizontaal voor de volledige tabel)
Voor specifieke/kritische toepassingen raden wij aan om de juiste waarden mee te nemen in een calculatie. Hier helpen wij je graag mee.
Dit artikel is mede tot stand gekomen dankzij Nord-Lock. Nord-Lock is bekend om haar wigborgingsproducten. Deze worden wereldwijd toegepast omdat ze boutverbindingen die worden blootgesteld aan extreme trillingen en dynamische belastingen betrouwbaar borgen. Het systeem kan niet per ongeluk loskomen, omdat het als een wig onder de boutkop of moer fungeert. Een ideale oplossing voor boutverbindingen waarbij absoluut niets fout mag gaan. Lees meer op de website van Nord-Lock.
