Lagerpassingen en toleranties
Het eerste waar je naar moet kijken bij de selectie van een passing voor lagers met een cilindrische boring is de rotatieverhouding, of rotatieconditie. Deze rotatieverhouding is de manier waarop de lagerringen belast worden en dit bepaalt in belangrijke mate wanneer je een vaste passing of losse passing kiest.
In basis zijn er drie condities:
Roterende belasting
Er is sprake van een roterende belasting als de lagerring draait terwijl de richting van de belasting constant is. Of wanneer de lagerring stil staat en de richting van de belasting draait.
Stilstaande belasting
Bij een stilstaande belasting staat de lagerring stil en is de richting van de belasting constant. Of wanneer de lagerring draait met dezelfde snelheid als de belasting.
Onbepaalde belasting
Hierbij varieert de richting van de belasting, bijvoorbeeld bij stootbelastingen of trillingen.
Heb je te maken met een lagerring die draait ten opzichte van de richting van de radiale belasting? Dan monteer je de lagerring met een vaste passing.
Staat de lagerring stil ten opzichte van de richting van de belasting? Dan gebruik je een losse passing.
Draaiende binnenring en stilstaande buitenring
Belasting in constante richting
Vaste passing binnenring
Losse passing buitenring
Belasting draait mee met de binnenring
Losse passing binnenring
Vaste passing buitenring
Stilstaande binnenring en roterende buitenring
Belasting in constante richting
Losse passing binnenring
Vaste passing buitenring
Belasting draait mee met de buitenring
Vaste passing binnenring
Losse passing buitenring
Walsen
Een vaste passing voorkomt dat de lagerring op de lagerzitting gaat walsen. In het voorbeeld hieronder is de draaiende binnenring met een overdreven losse passing op een as gemonteerd. Wanneer de as 1 omwenteling maakt, wordt de lagerring door de naar boven gerichte belasting zover afgerold dat beide punten na 1 omwenteling elkaar niet meer raken. De ring is dus een stukje achterop geraakt. Dit stukje is zo groot als pi x het verschil in middellijn tussen de as en de binnenring.
In werkelijkheid is dit verschil natuurlijk niet zo groot, maar ook bij een verschil van maar 5 mu geeft bij een toerental van 3.000 toeren per minuut al een verschuiving van 47 mm per minuut.
Andere belangrijke punten
Naast de rotatieverhouding zijn er nog meer punten om rekening mee te houden:
Hoogte van de belasting
Lagers die hoge belastingen moeten opnemen hebben in het algemeen meer de neiging te gaan walsen. Dit kun je voorkomen door een vastere passing toe te passen.
Speling
Hoe vaster de passing, hoe groter de afname van de oorspronkelijke speling van het lager na montage. In situaties met zeer vaste passingen wordt vaak een grotere speling van het lager aanbevolen of is dit zelfs noodzakelijk. Uiteraard is dit afhankelijk van de bedrijfscondities.
Temperatuur
De buitenring heeft tijdens bedrijf vaak een lagere temperatuur dan de binnenring. Hierdoor wordt de speling kleiner. Kies bij hoge bedrijfstemperaturen lagers met een radiale speling groter dan normaal.
Loopnauwkeurigheid
Als er hoge eisen gelden aan de loopnauwkeurigheid, kies dan een passing die overeenkomt met tenminste tolerantieklasse IT5 voor de as en minstens IT6 voor het huis. Lagers met een losse passing zijn gevoelig voor trillingen als er hoge eisen gelden voor de loopnauwkeurigheid.
Materiaal as en huis
Passingen zijn soms minder effectief voor holle assen of dunwandige huizen. Kies een vastere passing dan normaal voor lagers die in een dunwandige of lichtmetalen huis, of op een holle as worden gemonteerd.
Gedeelde lagerhuizen zijn niet geschikt voor vaste passingen met een grote overmaat. Slecht contact op de zitting kan de buitenring van het lager vervormen waardoor deze onrond wordt. Advies is om hierbij tolerantiegroep G of H (of maximaal K) te gebruiken.
Eenvoud van montage en demontage
Lagers met een losse passing zijn makkelijker te monteren en te demonteren. Heb je toch een vaste passing nodig en wil je het lager eenvoudige kunnen monteren en demonteren? Kies dan een uitneembaar lager of een lager met een conische boring.
Axiale verplaatsing van het losse lager
Sommige lagers kunnen axiale verplaatsingen in het lager opnemen. Denk hierbij aan naaldlagers of cilinderlagers zonder spoorkragen. Lagers die geen axiale verplaatsing in het lager kunnen opnemen moeten één vrije ring hebben. Kies dus een losse passing voor de ring die de stationaire belasting draagt.
Aanbevolen passingen en toleranties
De toleranties voor de boring en buitendiameter van wentellagers zijn internationaal gestandaardiseerd. De juiste passing krijg je door uit het ISO-passingstelsel de juiste toleranties voor de as en het lagerhuis te selecteren. Voor lagerpassingen is maar een klein deel van de ISO-tolerantievelden van toepassing (zie afb.)
De ISO toleranties worden aangegeven met een letter en een cijfer. De letter (een kleine letter voor asiameters en een hoofdletter voor huisboringen) geeft de ligging aan ten opzichte van de nominale maat (as- of huisdiameter). Het cijfer (de tolerantieklasse) geeft de grootte van de afwijking aan.
Downloads
Aanbevelingen voor
lagerpassingen
