Waar moet je aan denken als je bouten opnieuw gebruikt?
Stel, je pakt een nieuwe bout en je draait deze zonder smeermiddel in een machine aan. De boutverbinding blijft gedurende een bepaalde periode vastzitten en de machine draait zonder problemen… totdat je de bout tijdens bijvoorbeeld onderhoud losdraait en daarna weer vastdraait. Daarna beginnen de problemen. Waarom eigenlijk?
Bij het ontwerpproces bepaalt een engineer het voorspanningsbereik voor de bout zodat de onderdelen niet van elkaar loskomen of gaan schuiven. Dit bereik zie je terug in figuur 1. Ook zorgt het ervoor dat de trekkracht niet wordt overschreden. De wrijvingscoëfficiënt maakt onderdeel uit van de berekening om het nominale aandraaimoment te bepalen voor de correcte voorspanning.
Door de ruwheid en oneffenheden van het oppervlak wordt het contactgebied van de bout tijdens de eerste keer vastdraaien afgevlakt. Bij hergebruik van deze bout neemt door dit grotere contactoppervlak de wrijving toe. Dit betekent dat je meer kracht nodig hebt om dezelfde voorspanning te halen als bij de eerste montage. Als je dan weer hetzelfde initieel aangeraden draaimoment gebruikt, dan leidt dit dus tot een lagere voorspanning.
Vastdraaien zonder smering
In de grafiek in figuur 2 zie je hoe een 8.8 M12 bout voor de 1e keer wordt aangedraaid en vervolgens hergebruikt wordt zonder smeermiddel. De oorspronkelijk voorgeschreven voorspanning wordt aangegeven met het blauwe vlak. Zoals je kunt zien valt bij de eerste montage de voorspanning prima binnen dit blauwe gedeelte. Maar bij hergebruik van de bout is meer kracht nodig om de benodigde voorspanning te krijgen.
Een praktijkvoorbeeld: er is een machine aangeschaft. Deze wordt nieuw geïnstalleerd en werkt volledig naar behoren. Na ongeveer een jaar vindt het eerste onderhoud plaats. Als dezelfde bouten worden hergebruikt, met hetzelfde aandraaimoment volgens de instructies van de fabrikant, dan blijkt dat de voorspanning lager is dan na de eerste montage.
Hier gaat het mis; doordat de voorspanning te laag is kunnen onderdelen gaan schuiven, de bouten los gaan zitten of zelfs afbreken.
Samengevat
Het is nogal riskant om bouten te gaan hergebruiken zonder smeermiddel. Soms is het aantrekkelijk om geen smeermiddel te gebruiken omdat dit bijvoorbeeld tijd bespaart. Of het is bijvoorbeeld niet mogelijk om een smeermiddel te gebruiken wegens hygiënische redenen. Het is hierbij belangrijk om in je achterhoofd te houden dat de voorspanning tussen de eerste montage en het hergebruik zonder smeermiddel groot kan zijn. Dit betekent dat je dus niet zeker weet of je wel de juiste voorspanning van je bouten krijgt.
Als je geen smeermiddelen gebruikt dan raden wij het sterk aan om elke keer nieuwe bouten te gebruiken. Als je ze wel hergebruikt, dan raden wij aan om een goed, uniform smeermiddel te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat de wrijvingscondities op het originele niveau blijven en dat de klemkracht binnen de voorgeschreven parameters blijft (figuur 3).
Bron: Nord-Lock
In 1982 is de originele Nord-Lock® wigborgtechnologie ontwikkeld, waarmee boutverbindingen veilig kunnen worden vastgezet. Sindsdien is hun expertise en aanbod in innovatieve bouttechnologieën uitgegroeid tot de meest uitgebreide op de markt, met merken zoals Superbolt™ mechanische tensioners, Boltight™ hydraulische tensioners en Expander®System scharnierpinnen.
De Nord-Lock wigborgringen worden wereldwijd toegepast omdat ze boutverbindingen die worden blootgesteld aan extreme trillingen en dynamische belastingen betrouwbaar borgen. Het systeem kan niet per ongeluk loskomen, omdat het als een wig onder de boutkop of moer fungeert. Een ideale oplossing voor boutverbindingen waarbij absoluut niets fout mag gaan. Lees hier meer over Nord-Lock.